THOMAS MASELIS, Dermatoloog
Het Europese netwerk van dermatologen
Euromelanoma, aanwezig in 33 landen, heeft
zijn 25e preventiecampagne tegen huidkanker
gelanceerd.
Deze campagne was, is en blijft in de eerste plaats een preventiecampagne
van dermatologen gericht op de hele bevolking, met
als hoofddoel alle soorten huidkanker zo snel mogelijk en in een
zo vroeg mogelijk stadium op te sporen en te behandelen, en
ook op langere termijn de exponentiële groei van deze kankers
te verminderen of zelfs om te keren.
Ter herinnering: geen enkele andere vorm van kanker is in
België zo snel in frequentie gestegen als huidkanker. In 2004
registreerde de Belgian Cancer Registry ongeveer 11.000
nieuwe gevallen van huidkanker in ons land, een cijfer dat zou
stijgen tot 50.000 tegen 2024 – een stijging van 500% in 20
jaar. Vandaag de dag krijgt één op de zes mensen tijdens zijn
leven een huidtumor. Het groeiende aantal huidkankerpatiënten
in ons land heeft drie belangrijke oorzaken. Naast een langere
levensverwachting en een grotere blootstelling aan UV-stralen,
spelen ook “immunosuppressiva” een rol.
Als er één essentiële boodschap is die ik met deze bewustwordingscampagne
wil overbrengen, dan is het wel dat als je
eenmaal een eerste huidkanker hebt gehad, het risico op een
tweede zeer reëel is: 12% van deze patiënten krijgt een recidief.
Als we kijken naar de drie meest voorkomende vormen
van huidkanker, stijgt dit risico tot 40% binnen drie jaar voor
basaalcelcarcinoom en 30% binnen vijf jaar voor plaveiselcelcarcinoom.
Melanoompatiënten hebben tien keer zoveel kans
om een nieuw melanoom te ontwikkelen. Dit betekent niet
alleen dat steeds meer Belgen elk jaar huidkanker krijgen,
maar ook dat steeds meer Belgen het voor de tweede keer
krijgen. Een recente Spaanse studie heeft aangetoond dat
er geen verschil is in zonveilig gedrag tussen mensen met en
zonder een voorgeschiedenis van huidkanker, ondanks het
hogere risico bij mensen die al een dergelijke kanker hebben
gehad. Een studie als deze laat zien dat er nog een lange weg
te gaan is op het gebied van preventie.
Het is daarom bijzonder belangrijk om deze patiënten te controleren en hen bewust te maken van de noodzaak van regelmatige
zelfcontrole. Deze 25e campagne “Live & Learn + Learn to
Live” richt zich op deze groep patiënten en wil een positieve
en gezonde houding aanmoedigen.
Om onze screeningscampagnes te intensiveren, hebben we dit
jaar besloten om samen te werken met beroepsverenigingen die
vaak naar de huid “kijken”, zoals fysiotherapeuten, thuisverpleegkundigen,
kappers, enz. Natuurlijk mogen en kunnen zij
geen diagnose stellen, maar door deze regelmatige en unieke
blik kunnen zij hun klanten wijzen op verdachte vlekjes en hen
aanmoedigen om een specialist te raadplegen.
In haar nieuwe campagne roept Euromelanoma 2024 op tot
betere fysieke en psychologische ondersteuning voor patiënten na de diagnose. Depressie en angst komen vaak voor bij melanoompatiënten,
zelfs na behandeling. Onvoldoende ondersteuning
en de angst voor herhaling zijn dan ook de factoren die
de grootste impact hebben op de gezondheid en levenskwaliteit
van patiënten.
Zoals Isabelle Merckaert, psycho-oncoloog bij het Instituut
Jules Bordet, uitlegt, weten degenen die met deze ziekte zijn
geconfronteerd dat de psychologische impact van de diagnose
zeer gevarieerd kan zijn. De aankondiging van een diagnose is
vaak een keerpunt in iemands leven: er is het ervoor en het erna.
En we hopen dat de nasleep het beste zal zijn. Op het moment
van de diagnose kunnen alle emoties die vooraf aanwezig waren
samenkomen: gevoelens van onbegrip, verbazing, soms verbijstering,
onrechtvaardigheid… de patiënt heeft de indruk dat de
tijd heeft stilgestaan en er valt een stilte in de spreekkamer van
de arts. Angst, zelfs angst, komt daarna, en/of woede, verdriet,
verdriet… de patiënt ervaart een ware emotionele wervelwind.
Het voelen van deze vele en gevarieerde emoties is normaal.
Soms zijn ze comfortabel, soms ongemakkelijk, maar ze zijn
noodzakelijk en nuttig omdat ze ons in staat stellen te reageren
op wat er gebeurt”. Onco-psychologen zijn opgeleid om patiënten
te helpen zich aan te passen aan de nasleep, opnieuw te leren
hoe te leven en heel snel van onzekerheid naar hoop te gaan.
Dit jaar was Euromelanoma ook een gelegenheid om ‘het recht
om vergeten te worden’ onder de aandacht te brengen. Patiënten
die lijden aan een chronische ziekte of behandeld zijn
voor kanker kunnen in de problemen komen wanneer ze een
schuldsaldoverzekering moeten afsluiten voor een hypotheek
(of zakelijke lening). Bij het toekennen van een dergelijke verzekering
informeert de verzekeraar namelijk naar de gezondheidstoestand
van de lener, en als deze gezondheidstoestand
aanleiding geeft tot bezorgdheid over hoe lang hij of zij zal
overleven – en dus over zijn of haar vermogen om de lening
volledig terug te betalen – kan de polis worden geweigerd of
verhoogd met aanzienlijke extra premies. Voor deze mensen,
die bekend staan als “substandaard gezondheidsrisico’s”, kan
de toegang tot eigendom van onroerend goed erg moeilijk, zo niet onmogelijk worden. Verschillende Europese landen hebben
stappen ondernomen om de toegang tot schuldsaldoverzekeringen
voor deze mensen te vergemakkelijken. Professor Françoise
Meunier, oprichtster van het Europese initiatief ‘Ending Discrimination
against Cancer survivors’, strijdt er al tien jaar voor
dat het hebben en overleven van kanker geen levenslange straf
is, gezien de uitdagingen die financiële discriminatie met zich
meebrengt bij het verkrijgen van leningen en verzekeringen. Ze pleit daarom voor de ontwikkeling en implementatie van
zowel nationale als Europese wetgeving om te voorkomen dat
overlevenden van kanker financiële diensten geweigerd worden
of ongerechtvaardigde toeslagen moeten betalen. Dergelijke
wetgeving bestaat in België sinds 2019 (en is van kracht sinds
2020), met een geleidelijke verkorting van de tijd na het einde
van de behandeling die nodig is om het recht om vergeten te
worden te verkrijgen als er geen recidief is geweest. Wat melanoom
betreft, is de wachttijd na het einde van de behandeling
in sommige gevallen teruggebracht tot één jaar voor excisie van
een in situ melanoom. Voor invasief melanoom is de wachttijd
in België acht jaar tot 1 januari 2025 en vijf jaar vanaf januari
2025, net als voor alle andere vormen van kanker.
Ter herinnering: naar analogie van het stripverhaal “Dirk” van
gastro-enteroloog dr. Colemont, dat laat zien hoe darmkanker
gemakkelijk kan worden opgespoord, hebben we in 2023 een
stripverhaal gepubliceerd met de titel “Sunny Side Up: De zon,
een gevaarlijke vriend”. Dit verhaal leest als een verhaal, maar
probeert deze generatie de essentiële elementen van zelfonderzoek
en correct gedrag ten opzichte van UV-stralen uit te
leggen, met als doel correcte maar toegankelijke en aantrekkelijke
informatie te geven. Er zijn tekeningen over zelfcontrole,
dermatologisch onderzoek en behandeling zodra een verdachte
nevus is gediagnosticeerd.
Ons doel is vooral preventie voor iedereen en dus de strijd tegen
huidkanker winnen, samen met de patiënt, alle kankerpreventieorganisaties
zoals de Stichting tegen Kanker en natuurlijk jullie
dermatologen, die een centrale rol spelen in de behandeling en
preventie van alle huidkankers.
